Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2009

Αδελφότης Θεολόγων «Η Ζωή»

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Αδελφότης Θεολόγων «Η Ζωή» ιδρύθηκε το 1907 στην Αθήνα από τον Ιερομόναχο (1849 – 1929) της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, Ευσέβιο Ματθόπουλο. Αποτελεί Ορθόδοξη χριστιανική αδελφότητα μοναστικώς οργανωμένη και τα μέλη της είναι υποχρεωμένα να τηρούν τις τρεις μοναχικές αρετές της παρθενίας, υπακοής και ακτημοσύνης. Το κοινόβιό της βρίσκεται στην οδό Ιπποκράτους στην Αθήνα.

Ιστορία
Η "Ζωή" ιδρύθηκε το 1907, από τον ιερομόναχο Ευσέβιο Ματθόπουλο και ομάδα ορθοδόξων θεολόγων, που είχε συνδεθεί μαζί του πνευματικά. Ιδρυτικά της μέλη ήταν οι Παναγιώτης Τρεμπέλας, Δημήτριος Παναγιωτόπουλος, Ιωάννης Κολιόπουλος και Διονύσιος Φαραζουλής[1]. Το 1911, εξέδωσε το περιοδικό "Ζωή", το οποίο συνεχίζει να εκδίδεται μέχρι σήμερα.
Μεγάλη προσπάθεια κατέβαλε η "Ζωή" στην κατεύθυνση "μιας επαρκούς και πιο τονισμένης διδασκαλίας γύρω από την Ευχαριστία και την Εκκλησία"[2], σε συνέχεια των αγώνων των Κολλυβάδων των περασμένων αιώνων, και λόγω της μαζικότητας που αργότερα έλαβε το κίνημά της, η ευχαριστιακή θεολογία και πράξη επανήλθε στο προσκήνιο[3].
Η δημιουργία της από την αρχή δέχτηκε ποικίλες επικρίσεις και από εκκλησιαστικούς άνδρες. Σε δύο μάλιστα περιπτώσεις, η αδελφότητα οδηγήθηκε στην Ιερά Σύνοδο, κατηγορούμενη για κακόδοξες θέσεις: το 1914 και το 1923. Αθωώθηκε και στις δύο. Ιδιαίτερα στη δεύτερη, η απόφαση λήφθηκε παμψηφεί και αντί ψόγου αποδόθηκε έπαινος στην αδελφότητα για το έργο της[4].
Η αδελφότητα το 1926 οργανώνει κατηχητικά σχολεία τα οποία σύντομα εξαπλώνονται και ξεπερνούν σε αριθμό τις 40.000. Παράλληλα, οργανώνονται κατηχητικές συνάξεις για όλες τις ηλικίες, με κυριότερες τους κύκλους μελέτης Αγίας Γραφής [5].
Δεύτερος προϊστάμενος της «Ζωής», μετά το θάνατο του Ματθοπούλου, υπήρξε ο Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ Παπακώστας. Τα μέλη της αδελφότητας αύξαναν σταδιακά για να φτάσουν στο αποκορύφωμά τους, το 1960, οπότε κάποια μέλη της «Ζωής» αποχώρησαν από αυτή και συνέπηξαν την Αδελφότητα Θεολόγων «Ο Σωτήρ». Τα επόμενα χρόνια, κι άλλα μέλη της αποχώρησαν, είτε για να μονάσουν, είτε για να ακολουθήσουν τον προσωπικό τους ποιμαντικό δρόμο.
Επιφανή μέλη της αδελφότητας υπήρξαν μεταξύ άλλων οι: Μητροπολίτης Κονίτσης Σεβαστιανός, Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος Τρακαττέλης, Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος,Μητριπολίτης Μονεμβασίας κ Σπάρτης Σπηλιώτης , Μητριπολίτης Καρυστίας κ Σκύπου Σεραφειμ Ρορρης, Επισκοπος Αχελοου Ευθυμιος,Μητροπολίτης Ν.Σμύρνης Συμεών Κούτσας,Μητροπολίτης σταγών κ Μετεώρων Σεραφείμ Στεφάνου, Αρχιμ. Χριστόφορος Παπουτσόπουλος, Αρχιμ. Ηλίας Μαστρογιαννόπουλος, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αθανάσιος Φραγκόπουλος κ.α.
Ιδιαίτερα, μετά τη Μεταπολίτευση, η αδελφότητα δέχτηκε έντονη κριτική και αμφισβητήθηκε η ίδια η εκκλησιολογική της οντότητα. Σήμερα, με τις όποιες δυνάμεις της, η αδελφότητα συνεχίζει το ποιμαντικό της έργο με την έκδοση έξι περιοδικών, κατηχητικά, κύκλους, συνεργαζόμενους συλλόγους κ.α.
Κριτική
Ο ίδιος ο χωρισμός του 1960 είχε σαν αιτιολογία την εκκοσμίκευση που είχε επέλθει στους κόλπους της Αδελφότητας κατά την προηγούμενη δεκαετία και την αντίδραση κάποιων μελών της σε αυτή[6]. Έντονη κριτική στο ήθος, τη νοοτροπία και τις πρακτικές της αδελφότητας άσκησε ο καθηγητής της Φιλοσοφίας και πρώην μέλος της, που αποχώρησε το 1964, Χρήστος Γιανναράς, στο αυτοψυχογράφημά του «Καταφύγιο Ιδεών», (εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 2000), που πρωτοεκδόθηκε το 1987. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κριτική έχει επιδείξει το μεγαλύτερο τμήμα των ελληνικών Μ.Μ.Ε.
Βιβλιογραφία
• Σύλλογοι και Αδελφότητες στο Σώμα του Ζώντος Χριστού, Στ. Ν. Μποζοβίτη, Εκδόσεις «Σωτήρος», 2006
• Αφιέρωμα της σειράς «Φάκελοι» της εφημερίδας Ελευθεροτυπία, με θέμα «Παραεκκλησιαστικές οργανώσεις», 2005
• π. Ευσέβιος Ματθόπουλος, παραδοσιακός και πρωτοπόρος (άρθρο του Μητροπολίτη Μεσογαίας Νικολάου), 1999
• Εφημερίδα Τα Νέα - Για τις παραεκκλησιαστικές οργανώσεις, 1998
• Οι χριστιανικές οργανώσεις. Η περίπτωση της αδελφότητας θεολόγων η "ΖΩΗ" - κοινωνιολογική προσέγγιση, Αλέξανδρου Γουσίδη, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1993
• Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, Xρήστος Γιανναράς, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992
• Καταφύγιο Ιδεών, Χρήστος Γιανναράς, Εκδόσεις "Δόμος" 1987/Εκδόσεις "Ίκαρος» 2000 (το κυριότερο βιβλίο κριτικής).
• Γ. Ψιλόπουλος, "Le moυvement "zoi" dans l'eglise Orthodoxe de Grece" Revue des science Religieuses 40 (1966), σελ. 258-289
• Μαρία Σιγανού, Ιδεολογικές συνιστώσες του θρησκευτικού λόγου στο εμφύλιο πόλεμο: Το παράδειγμα της Ζωής, Τα Ιστορικά, τ.26, τευχ. 48 (Ιούνιος 2008), σσ. 103-124.
Παραπομπές
1. ↑ Ευσταθίου Μπάστα, "Ευσέβιος Ματθόπουλος", εκδ. "Σωτήρ"
2. ↑ π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, Θέματα Ορθοδόξου Εκκλησιολογίας, εκδ. "Άρτος Ζωής", ΑΘήναι, σελ. 166
3. ↑ Σύλλογοι και Αδελφότητες στο Σώμα του Ζώντος Χριστού, Σταύρος Μποζοβίτης, Αθήνα, εκδ. "Σωτήρος"
4. ↑ Θεοκλήτου Στράγκα, Εκκλησίας Ελλάδος Ιστορία εκ πηγών αψευδών, τομ. Β΄, Αθήναι 1970, σελ. 1215
5. ↑ Σεραφείμ Παπακώστα, "Ευσέβιος Ματθόπουλος", Αθήναι
6. ↑ Πρώτο φύλλο του περιοδικού "Σωτήρ", Ιούνιος 1960

Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2009

Το παζλ των παρεκκλησιαστικών οργανώσεων

Της ΜΑΙΡΗΣ ΠΙΝΗ

Το ρόλο των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων, τη διαπλοκή τους με τους πολιτικούς, τον κρατικό μηχανισμό, τις μυστικές υπηρεσίες ημεδαπής και αλλοδαπής προσπαθεί να φωτίσει με ιστορική αναδρομή και στοιχεία η «Ε».

Επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα για το πότε ιδρύθηκαν, πώς έδρασαν στον κρατικό μηχανισμό, στην Εκκλησία, στις Ενοπλες Δυνάμεις και στα Σώματα Ασφαλείας από την εποχή πριν από τη δικτατορία του Μεταξά ώς τη Μεταπολίτευση και μέχρι σήμερα.Η δράση τους συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας και ο κεντρικός στόχος τους είναι (από τη γέννησή τους) η προώθησή τους στη δημόσια διοίκηση, στις εκάστοτε κυβερνήσεις, στις Μυστικές Υπηρεσίες, στις πρεσβείες, στην Ακαδημία και στα ΑΕΙ (στα οποία η δράση αυτή περιορίστηκε το 1982 με την εφαρμογή του Νόμου Πλαισίου στην πρώτη κυβέρνηση Αν. Παπανδρέου).Η «Ε» είχε ανοίξει τον φάκελο των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων από τις (29/6/1981), λίγα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση και μετά την επικράτηση του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ -του μακροβιότερου Αρχιεπισκόπου στην Ιστορία της Ελλαδικής Εκκλησίας- που οριοθέτησε με τον λόγο του κατά την ενθρόνισή του (12.1.1974), τη δράση αυτών των οργανώσεων.Στο κλίμα μάς μεταφέρει με το βιβλίο του «Σεραφείμ, ο άνθρωπος που νίκησε τα γεγονότα» (εκδόσεις Βασδέκη, Αθήνα 1998) ο παλαίμαχος δημοσιογράφος Β.Α. Λαμπρόπουλος. Γράφει μεταξύ άλλων:«Θεωρούμεν λίαν επιβεβλημένον καθήκον ημών να απευθύνωμε πατρικάς παραινέσεις προς τας εν γένει θρησκευτικάς οργανώσεις, σωματεία και συλλόγους και να παρακαλέσωμεν όπως εν χριστιανική υπακοή και ταπεινοφροσύνη προς την διοικούσαν Μητέραν Εκκλησίαν συμβάλλουσι εις την ειρήνευσιν αυτής, καθόσον η απειθαρχία, η ανυπακοή κείνται έξω και μακράν της χριστιανικής μάνδρας και αποτελούσιν ανατροπή της βασικής εντολής του Θείου των Εθνών Αποστόλου Παύλου "πείθεσθε τοις ηγουμένοις υμών και υπείκετε, αυτοί γαρ αγρυπνούσιν υπέρ των ψυχών υμών ως λόγων αποδώσαντες" (Εβρ. ιγ', 17). Διότι μη υποκριθώμεν ως αγνοούντες ότι εκείθεν εξεπορεύθησαν επ' εσχάτων πολλά τα δεινά εις βάρος κανονικών ιεραρχών, εξ αιτίας των οποίων και τελικώς εφυγαδεύθη η ειρήνη της Εκκλησίας». Οι τοποθετήσεις αυτές του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ (αναφέρει ο δημοσιογράφος) ήταν θρυαλλίδα στις σχέσεις Σεραφείμ - ιεραρχίας - οργανώσεων, τα μέλη των οποίων κατάλαβαν ότι ο νέος Αρχιεπίσκοπος δεν επρόκειτο να «υπακούει» σε κελεύσματα που εκπορεύονταν από: την πλατεία Καρύτση («Ζωή»), τη Φλώρινα («Σταυρός» - διατηρούσε γραφεία και στην πλατεία Κάνιγγος), την οδό Σόλωνος («Σωτήρ») και από τα γραφεία της εφημερίδας «Ορθόδοξος Τύπος» (πολεμούσε λυσσαλέα με τους οργανωσιακούς τον Σεραφείμ). Ο Σεραφείμ έγινε Αρχιεπίσκοπος σε μια περίοδο δύσκολη και πολιτικά ερμαφρόδιτη. Στην εκκλησιαστική διοίκηση επικρατούσαν μέλη των θρησκευτικών οργανώσεων.Η αποκατάσταση των σχέσεων του Σεραφείμ με το Οικουμενικό Πατριαρχείο αλλά και με τα άλλα πρεσβυγενή Πατριαρχεία και Εκκλησίες (σχέσεις που είχαν διαταραχθεί στη δικτατορία, επί Ιερωνύμου) εξόργισε τους οργανωσιακούς.Μεταφέρουμε και πάλι από το βιβλίο του Β. Λαμπρόπουλου: «Ο Σεραφείμ, με την ενθρονιστήρια ομιλία του, έκοψε το βήχα σε σκληροπυρηνικούς αρχιερείς, που άντλησαν δύναμη επί 7 χρόνια, από τον παραιτηθέντα πρώην Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο. »Συνέρχονταν στην Κηφισιά και έπαιρναν αποφάσεις (σ.σ. αναφέρεται στον έκπτωτο Νικόδημο Γκατζηρούλη, τέως μητροπολίτη Αττικής και δραστήριο μέλος του «Σωτήρα»). Αυτοί είχαν περάσει στον ίδιο τον Ιερώνυμο και το στρατιωτικό καθεστώς, ότι η Ελλάδα έπρεπε να γίνει Πατριαρχείο και να κόψει τον ομφάλιο λώρο με το Οικουμενικό Πατριαρχείο! Το περιβάλλον του Ιερωνύμου Κοτσώνη ήθελε να επαναλάβει την ιστορία του Θεοκλήτου Φαρμακίδη και των Βαυαρών της Αντιβασιλείας του Οθωνα. »Αυτή τη φορά, η σύγκρουση με το Φανάρι απέβλεπε να γίνει ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Πατριάρχης Πάσης Ελλάδος, με ταυτόχρονη κατάργηση του Εκκλησιαστικού καθεστώτος της Κρήτης, της Δωδεκανήσου και του Αγίου Ορους!»Είχαν αναζητηθεί - προταθεί ως έδρες το Αγ. Ορος, η Αθήνα και η Ρόδος, να "καταληφθεί" το Οικουμενικό Πατριαρχείο με την βοήθεια του στρατιωτικού καθεστώτος και να μεταφερθεί η έδρα του στην Ελλάδα. Η αντίληψη αυτή επέφερε ψύχρανση των σχέσεων του Ιερώνυμου με τον τότε Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα».Σε επικοινωνία μας ο Β. Λαμπρόπουλος μας επιβεβαίωσε τα σχετικά με το σχέδιο και αποκάλυψε πως «αν αυτό πραγματοποιούνταν, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος θα γινόταν ο τότε μητροπολίτης Αττικής, μέλος του "Σωτήρα", Νικόδημος Γκατζηρούλης» (σ.σ. έκπτωτος σήμερα, που μαζί με τον επίσης έκπτωτο και "Ζωικό" Κωνσταντίνο Φαναριο-φαρσάλων άρχισαν πρόσφατα τον πόλεμο μέσω των εντύπων τους κατά του παραιτηθέντος μητροπολίτη Καρδίτσας Θεόκλητου Κουμαριανού). Ακόμη, μας αποκάλυψε ότι «ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Θέμελης, συνδιεκδικητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου των Αθηνών, κατά την εκλογή του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, μαζί με τον μητροπολίτη Κοζάνης Διονύσιο» έστειλαν στον ίδιο (Β. Λαμπρόπουλο) συγχαρητήρια επιστολή για τις αποκαλύψεις στο βιβλίο του «Σεραφείμ, ο άνθρωπος που νίκησε τα γεγονότα».Ο συγγραφέας στη συνομιλία μας συσχέτισε το σχέδιο των σκληροπυρηνικών Αρχιερέων του Ιερώνυμου για την άλωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου με τη στάση και τις μύχιες βλέψεις Αρχιεπίσκοπου Χριστόδουλου και της "Χρυσοπηγής", έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου


http://archive.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=26.03.2005,id=39583312,53626832,61517136