Αδελφότης Θεολόγων «Η Ζωή»

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Αδελφότης Θεολόγων «Η Ζωή» ιδρύθηκε το 1907 στην Αθήνα από τον Ιερομόναχο (1849 – 1929) της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, Ευσέβιο Ματθόπουλο. Αποτελεί Ορθόδοξη χριστιανική αδελφότητα μοναστικώς οργανωμένη και τα μέλη της είναι υποχρεωμένα να τηρούν τις τρεις μοναχικές αρετές της παρθενίας, υπακοής και ακτημοσύνης. Το κοινόβιό της βρίσκεται στην οδό Ιπποκράτους στην Αθήνα.

Ιστορία
Η "Ζωή" ιδρύθηκε το 1907, από τον ιερομόναχο Ευσέβιο Ματθόπουλο και ομάδα ορθοδόξων θεολόγων, που είχε συνδεθεί μαζί του πνευματικά. Ιδρυτικά της μέλη ήταν οι Παναγιώτης Τρεμπέλας, Δημήτριος Παναγιωτόπουλος, Ιωάννης Κολιόπουλος και Διονύσιος Φαραζουλής[1]. Το 1911, εξέδωσε το περιοδικό "Ζωή", το οποίο συνεχίζει να εκδίδεται μέχρι σήμερα.
Μεγάλη προσπάθεια κατέβαλε η "Ζωή" στην κατεύθυνση "μιας επαρκούς και πιο τονισμένης διδασκαλίας γύρω από την Ευχαριστία και την Εκκλησία"[2], σε συνέχεια των αγώνων των Κολλυβάδων των περασμένων αιώνων, και λόγω της μαζικότητας που αργότερα έλαβε το κίνημά της, η ευχαριστιακή θεολογία και πράξη επανήλθε στο προσκήνιο[3].
Η δημιουργία της από την αρχή δέχτηκε ποικίλες επικρίσεις και από εκκλησιαστικούς άνδρες. Σε δύο μάλιστα περιπτώσεις, η αδελφότητα οδηγήθηκε στην Ιερά Σύνοδο, κατηγορούμενη για κακόδοξες θέσεις: το 1914 και το 1923. Αθωώθηκε και στις δύο. Ιδιαίτερα στη δεύτερη, η απόφαση λήφθηκε παμψηφεί και αντί ψόγου αποδόθηκε έπαινος στην αδελφότητα για το έργο της[4].
Η αδελφότητα το 1926 οργανώνει κατηχητικά σχολεία τα οποία σύντομα εξαπλώνονται και ξεπερνούν σε αριθμό τις 40.000. Παράλληλα, οργανώνονται κατηχητικές συνάξεις για όλες τις ηλικίες, με κυριότερες τους κύκλους μελέτης Αγίας Γραφής [5].
Δεύτερος προϊστάμενος της «Ζωής», μετά το θάνατο του Ματθοπούλου, υπήρξε ο Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ Παπακώστας. Τα μέλη της αδελφότητας αύξαναν σταδιακά για να φτάσουν στο αποκορύφωμά τους, το 1960, οπότε κάποια μέλη της «Ζωής» αποχώρησαν από αυτή και συνέπηξαν την Αδελφότητα Θεολόγων «Ο Σωτήρ». Τα επόμενα χρόνια, κι άλλα μέλη της αποχώρησαν, είτε για να μονάσουν, είτε για να ακολουθήσουν τον προσωπικό τους ποιμαντικό δρόμο.
Επιφανή μέλη της αδελφότητας υπήρξαν μεταξύ άλλων οι: Μητροπολίτης Κονίτσης Σεβαστιανός, Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος Τρακαττέλης, Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος,Μητριπολίτης Μονεμβασίας κ Σπάρτης Σπηλιώτης , Μητριπολίτης Καρυστίας κ Σκύπου Σεραφειμ Ρορρης, Επισκοπος Αχελοου Ευθυμιος,Μητροπολίτης Ν.Σμύρνης Συμεών Κούτσας,Μητροπολίτης σταγών κ Μετεώρων Σεραφείμ Στεφάνου, Αρχιμ. Χριστόφορος Παπουτσόπουλος, Αρχιμ. Ηλίας Μαστρογιαννόπουλος, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αθανάσιος Φραγκόπουλος κ.α.
Ιδιαίτερα, μετά τη Μεταπολίτευση, η αδελφότητα δέχτηκε έντονη κριτική και αμφισβητήθηκε η ίδια η εκκλησιολογική της οντότητα. Σήμερα, με τις όποιες δυνάμεις της, η αδελφότητα συνεχίζει το ποιμαντικό της έργο με την έκδοση έξι περιοδικών, κατηχητικά, κύκλους, συνεργαζόμενους συλλόγους κ.α.
Κριτική
Ο ίδιος ο χωρισμός του 1960 είχε σαν αιτιολογία την εκκοσμίκευση που είχε επέλθει στους κόλπους της Αδελφότητας κατά την προηγούμενη δεκαετία και την αντίδραση κάποιων μελών της σε αυτή[6]. Έντονη κριτική στο ήθος, τη νοοτροπία και τις πρακτικές της αδελφότητας άσκησε ο καθηγητής της Φιλοσοφίας και πρώην μέλος της, που αποχώρησε το 1964, Χρήστος Γιανναράς, στο αυτοψυχογράφημά του «Καταφύγιο Ιδεών», (εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 2000), που πρωτοεκδόθηκε το 1987. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κριτική έχει επιδείξει το μεγαλύτερο τμήμα των ελληνικών Μ.Μ.Ε.
Βιβλιογραφία
• Σύλλογοι και Αδελφότητες στο Σώμα του Ζώντος Χριστού, Στ. Ν. Μποζοβίτη, Εκδόσεις «Σωτήρος», 2006
• Αφιέρωμα της σειράς «Φάκελοι» της εφημερίδας Ελευθεροτυπία, με θέμα «Παραεκκλησιαστικές οργανώσεις», 2005
• π. Ευσέβιος Ματθόπουλος, παραδοσιακός και πρωτοπόρος (άρθρο του Μητροπολίτη Μεσογαίας Νικολάου), 1999
• Εφημερίδα Τα Νέα - Για τις παραεκκλησιαστικές οργανώσεις, 1998
• Οι χριστιανικές οργανώσεις. Η περίπτωση της αδελφότητας θεολόγων η "ΖΩΗ" - κοινωνιολογική προσέγγιση, Αλέξανδρου Γουσίδη, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1993
• Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, Xρήστος Γιανναράς, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992
• Καταφύγιο Ιδεών, Χρήστος Γιανναράς, Εκδόσεις "Δόμος" 1987/Εκδόσεις "Ίκαρος» 2000 (το κυριότερο βιβλίο κριτικής).
• Γ. Ψιλόπουλος, "Le moυvement "zoi" dans l'eglise Orthodoxe de Grece" Revue des science Religieuses 40 (1966), σελ. 258-289
• Μαρία Σιγανού, Ιδεολογικές συνιστώσες του θρησκευτικού λόγου στο εμφύλιο πόλεμο: Το παράδειγμα της Ζωής, Τα Ιστορικά, τ.26, τευχ. 48 (Ιούνιος 2008), σσ. 103-124.
Παραπομπές
1. ↑ Ευσταθίου Μπάστα, "Ευσέβιος Ματθόπουλος", εκδ. "Σωτήρ"
2. ↑ π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, Θέματα Ορθοδόξου Εκκλησιολογίας, εκδ. "Άρτος Ζωής", ΑΘήναι, σελ. 166
3. ↑ Σύλλογοι και Αδελφότητες στο Σώμα του Ζώντος Χριστού, Σταύρος Μποζοβίτης, Αθήνα, εκδ. "Σωτήρος"
4. ↑ Θεοκλήτου Στράγκα, Εκκλησίας Ελλάδος Ιστορία εκ πηγών αψευδών, τομ. Β΄, Αθήναι 1970, σελ. 1215
5. ↑ Σεραφείμ Παπακώστα, "Ευσέβιος Ματθόπουλος", Αθήναι
6. ↑ Πρώτο φύλλο του περιοδικού "Σωτήρ", Ιούνιος 1960